Wet Arbeidsmarkt in Balans (WAB) zonder ‘proeftijd XL’ naar de Eerste Kamer.

Gistermiddag is de Wet Arbeidsmarkt in Balans (WAB) met een kleine meerderheid (81 stemmen) door de Tweede Kamer aangenomen. De mogelijkheid om een proeftijd van 5 maanden op te nemen in arbeidsovereenkomsten voor onbepaalde tijd (ook wel ‘proeftijd XL’ genoemd) is uit de WAB geschrapt, maar de overige onderdelen zijn nagenoeg ongewijzigd gehandhaafd. De WAB verricht noodzakelijk onderhoud aan de WWZ, die in 2015 in werking trad en onder meer het gesloten stelsel van ontslaggronden introduceerde. Het voornaamste doel van de WAB is om de kosten- en risicoverschillen tussen ‘flex en vast’ te verminderen.

Voorafgaand aan de indiening van de WAB is vanuit verschillende hoeken gereageerd op het concept wetsvoorstel van 9 april 2018. Zo is tijdens de internetconsultatie door de Vereniging Arbeidsrecht Advocaten Nederland en de Vereniging voor Arbeidsrecht (VAAN-VvA) uitvoerig ingegaan op diverse onderdelen van de WAB. VAAN-VvA heeft kortgezegd de invoering van de cumulatiegrond, die bijdraagt aan de doelstelling van de WWZ om “vast minder vast’ te maken, ondersteund, net als het terugbrengen van de duur van de ketenregeling van twee naar de oorspronkelijke drie jaar. Wel heeft zij bedenkingen geuit bij de invoering van een proeftijd van 5 maanden.

Op 11 oktober 2018 heeft de Raad van State een kritisch advies over de WAB uitgebracht. De Raad heeft geadviseerd de regelgeving voor payrolling en de verlengde proeftijd uit het wetsvoorstel te schrappen, omdat het volgens de Raad onwaarschijnlijk is dat deze maatregelen effectief zullen zijn. De cumulatiegrond en de aanpassingen van de regeling voor de transitievergoeding kunnen volgens de Raad wel bijdragen aan meer balans op de arbeidsmarkt.

De Minister heeft het wetsvoorstel vervolgens op 9 november 2018 zonder noemenswaardige wijzigingen bij de Tweede Kamer ingediend. In zijn toelichting geeft hij toe dat de WAB op zichzelf de verschillen tussen vast en flex niet kan laten verdwijnen, maar onderdeel is van een breder pakket aan maatregelen die beogen de balans op de arbeidsmarkt te verbeteren. Hiermee doelt hij op de regelgeving over zzp-ers en de loonbetalingsverplichtingen van werkgevers in verband met arbeidsongeschiktheid. Ook heeft de Minister op advies van VAAN-VvA een onafhankelijke commissie ingesteld om een toekomstbestendige wettelijke regeling van arbeid en inkomenszekerheid te ontwerpen. Deze commissie is gevraagd om voor 1 november 2019 een advies uit te brengen.

Na o.a. het Rondetafelgesprek (RTG) van 3 december 2018 waarin wetenschappers, juristen (onder wie Charlotte Dingemans namens VAAN), sectorvertegenwoordigers en sociale partners door de vaste commissie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid zijn gehoord, zijn nog diverse amendementen en moties ingediend. Hierover is gistermiddag eveneens door de Tweede Kamer gestemd. De WAB is aangenomen, inclusief enkele amendementen. De voornaamste daarvan is het amendement tot het schrappen van de verlengde proeftijd.

De schrijver van dit haastige nieuwsbericht woonde het bijna 12 uur durende plenaire debat in de Tweede Kamer op 31 januari jl en de stemmingen gisteren bij. Zijn politieke, subjectieve impressie:

“Het WAB-debatniveau lag aanmerkelijk hoger dan het WWZ-debatniveau indertijd. De inbreng van de niet-coalitiepartijen GroenLinks, PvdA en 50PLUS was constructief en inhoudelijk goed. Zelfs zodanig dat ik tegen beter weten in op enig moment dacht dat de PvdA serieus overwoog toch voor het wetsvoorstel te stemmen. De door de PvdA gesteunde amendementen en de fysieke aanwezigheid van Asscher op sommige momenten tijdens het debat deden echter het tegendeel vermoeden.

De beste inhoudelijke bijdragen waren van Heerma (CDA) en Van Weyenberg (D66), die indertijd ook bij de parlementaire behandeling van de WWZ betrokken waren. Heerma gebruikte een term, die bij mij is blijven hangen. Bij de bespreking van de tweedeling op de arbeidsmarkt sprak hij over “horizontale verzuiling”.

Voor wat betreft de bijdragen van de andere betrokken partijen volsta ik met een citaat van de vertegenwoordiger van DENK. Over de i-grond merkte hij op: “De tijden van stasi-achtige praktijken waarbij kwaadwillende werkgevers naarstig op zoek gaan naar kleine puntjes om een ontslagdossier op te bouwen, komen weer terug. De gewiekste en gehaaide hr-medewerkers gaan heersen over de werkvloer.” Ik moet bekennen dat ik het bij mijn denken over de i-grond zo nog niet had bezien.

Nu sociale partners het helaas laten afweten wordt de inbreng van experts steeds belangrijker. De inbreng van de experts tijdens het RTG kwam tijdens het debat ruimschoots aan bod. Als ware advocaten haalden de politici uit die inbreng wat in de politieke kraam te pas kwam. Dit leidde ertoe dat politici inmiddels, net als wij, sprokkelen uit uitspraken van kantonrechters.

Aan het slot van het debat deed Koolmees een handige zet richting de SGP (drie zetels in de Tweede Kamer). Hij gaf aan nog voor de stemming te zullen nadenken over enige door de SGP ingediende/ondersteunde amendementen en moties. Dat leidde gisteren tot de het wetsvoorstel ondersteunende stemverklaring van Kamerlid Stoffer van de SGP, waarvan ik bovenstaande foto maakte. Tot (niet alleen) mijn verbazing stemde buiten de coalitiepartijen gisteren ook Forum voor Democratie (2 zetels) voor het wetsvoorstel. Terzijde: FvD was niet bij het plenaire debat aanwezig.

Een tentamenvraag: wie jaste de WWZ resp WAB sneller door de Tweede Kamer: Asscher of Koolmees?

Voor “gistermiddag” verwijs ik verder kortheidshalve naar de bijlage bij dit nieuwsbericht”.

Voor de fijnproevers: zie het overzicht van alle Kamerstukken op de website van de Eerste Kamer, die nu over de WAB zal oordelen.

De Eerste Kamercommissie voor SZW bespreekt de procedure op 19 februari a.s. De vraag is uiteraard of het nog zal lukken de behandeling van de WAB in de Eerste Kamer voor de wijziging van de samenstelling ervan af te ronden. Indien dat niet lukt zal de (mogelijke) steun in de senaat van SGP en FvD welkom zijn.

De beoogde inwerkingtredingsdatum van de wet is, zoals u ongetwijfeld weet, 1 januari 2020.

Met vriendelijke groet,

Max Keulaerds
Voorzitter Werkgroep Ontslagrecht VAAN